Tìm hiểu các phương pháp điều trị thấp khớp từ góc nhìn Đông – Tây y. Chuyên gia Nguyễn Thành Danh chia sẻ kinh nghiệm kết hợp điều trị hiệu quả và an toàn.
Viêm khớp dạng thấp là bệnh tự miễn mạn tính, gây sưng đau, cứng khớp và ảnh hưởng sâu đến chất lượng cuộc sống. Dù y học hiện đại đã có nhiều tiến bộ, việc điều trị vẫn đòi hỏi sự kiên trì và cách tiếp cận toàn diện. Là người đã nhiều năm điều trị các bệnh lý xương khớp bằng Đông y, tôi – Nguyễn Thành Danh, truyền nhân đời thứ tư của dòng họ Lương y Nguyễn Văn Thơm, tin rằng cần nhìn nhận căn bệnh này không chỉ từ triệu chứng mà còn từ gốc rễ – tức là sự mất cân bằng của khí huyết, phong hàn thấp và suy yếu của tạng can thận.
Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ các phương pháp điều trị viêm khớp dạng thấp hiện nay, đồng thời gợi ý cách kết hợp Đông – Tây y để đạt hiệu quả bền vững hơn.
1. Phương pháp Tây y trong điều trị viêm khớp dạng thấp
Trong y học hiện đại, mục tiêu điều trị là giảm viêm, giảm đau, duy trì chức năng vận động và ngăn biến dạng khớp. Tuy không thể chữa khỏi hoàn toàn, Tây y có thể giúp người bệnh kiểm soát tốt tiến triển bệnh nếu phát hiện sớm.
1.1. Điều trị bằng thuốc
Các nhóm thuốc thường được sử dụng gồm:
• Thuốc kháng viêm không steroid (NSAID): Giúp giảm sưng, đau và cải thiện khả năng vận động, nhưng không ngăn được tổn thương khớp. Người bệnh cần theo dõi dạ dày, gan, thận khi sử dụng lâu dài.
• Corticosteroid: Có tác dụng kháng viêm mạnh, thường dùng khi bệnh tiến triển nhanh. Tuy nhiên, dùng kéo dài có thể gây loãng xương, tăng huyết áp, rối loạn chuyển hóa.
• Thuốc chống thấp khớp tác dụng chậm (DMARDs): Đây là nhóm thuốc nền tảng giúp làm chậm diễn tiến bệnh và hạn chế biến chứng. Methotrexate là lựa chọn phổ biến, song cần theo dõi chức năng gan, thận định kỳ.
• Thuốc sinh học (Biologic agents): Là thế hệ mới, tác động trực tiếp vào cơ chế miễn dịch, giúp cải thiện nhanh triệu chứng nhưng chi phí cao và dễ gây ức chế miễn dịch.
1.2. Phẫu thuật và vật lý trị liệu
Khi khớp đã biến dạng hoặc mất chức năng, phẫu thuật thay khớp, chỉnh trục hoặc nội soi loại bỏ mô viêm được xem là lựa chọn cần thiết. Tuy nhiên, trước khi đến giai đoạn này, người bệnh nên kết hợp vật lý trị liệu: tập vận động khớp, chiếu nhiệt, ngâm nước ấm, hoặc dùng thiết bị hỗ trợ để tránh dính khớp.
Trong thực hành lâm sàng, tôi nhận thấy nhiều bệnh nhân có thể duy trì khả năng đi lại và cử động bình thường suốt nhiều năm nếu tuân thủ vật lý trị liệu sớm và đúng cách, kết hợp kiểm soát viêm bằng thuốc.
2. Phương pháp Đông y – Cân bằng khí huyết, trị gốc bệnh
Theo quan điểm Đông y, viêm khớp dạng thấp thuộc phạm vi chứng Tý chứng, do phong – hàn – thấp – nhiệt xâm nhập khiến khí huyết ứ trệ, kinh lạc bế tắc. Nếu bệnh kéo dài, can thận suy yếu, xương khớp mất nuôi dưỡng dẫn đến đau nhức, cứng khớp, teo cơ, biến dạng khớp.
2.1. Điều trị bằng thảo dược
Đông y có nhiều bài thuốc cổ phương được vận dụng và gia giảm linh hoạt theo từng thể bệnh. Một số bài thuốc kinh điển gồm:
- Độc hoạt tang ký sinh thang: Dùng cho người cao tuổi, đau khớp mạn tính, lưng gối yếu. Giúp trừ phong thấp, mạnh gân cốt, bổ can thận.
- Quế chi thược dược tri mẫu thang: Phù hợp khi khớp sưng nóng đỏ, đau nhiều về đêm, giúp thanh nhiệt, hoạt huyết, giảm viêm.
- Quyên tý thang: Áp dụng cho thể phong thấp tý, cải thiện lưu thông khí huyết, giảm đau nhức và cứng khớp.
Trong quá trình điều trị, tôi thường gia giảm thêm các vị thuốc bổ khí huyết như hoàng kỳ, đương quy, xuyên khung, kết hợp phòng phong, độc hoạt để khu phong trừ thấp. Quan trọng là phải phân thể rõ – hàn tý, nhiệt tý hay thấp tý – để không làm lệch hướng trị.
2.2. Châm cứu, xoa bóp và bấm huyệt
Châm cứu giúp kích hoạt lưu thông khí huyết, giải phóng ứ trệ tại khớp, từ đó giảm đau và cải thiện biên độ vận động. Với những bệnh nhân sợ kim, có thể thay bằng điện châm hoặc cứu ngải.
Song song, xoa bóp – bấm huyệt là liệu pháp tôi luôn khuyến khích tại nhà. Việc day ấn các huyệt Phong trì, Hợp cốc, Dương lăng tuyền, Túc tam lý giúp thư giãn gân cốt, giảm đau đáng kể. Khi thực hiện thường xuyên, kết hợp ngâm chân nước muối ấm buổi tối, hiệu quả cải thiện rất rõ.
3. Kết hợp Đông – Tây y: Hướng tiếp cận toàn diện
Điều quan trọng là không nên tuyệt đối hóa bất kỳ phương pháp nào. Tây y kiểm soát triệu chứng nhanh, nhưng nếu chỉ dừng ở đó, bệnh dễ tái phát khi ngưng thuốc. Đông y lại giúp phục hồi chức năng tạng phủ, bồi bổ khí huyết, ngăn tái phát, nhưng hiệu quả cần thời gian.
Trong nhiều trường hợp, tôi thường hướng bệnh nhân chọn liệu trình kết hợp:
- Giai đoạn cấp tính: ưu tiên Tây y để giảm sưng, đau, viêm.
- Giai đoạn ổn định: chuyển sang Đông y để củng cố gân cốt, điều hòa khí huyết.
- Giai đoạn duy trì: kết hợp vật lý trị liệu, ăn uống, và sinh hoạt điều độ.
Khi hai phương pháp song hành đúng cách, bệnh nhân không chỉ giảm đau mà còn cải thiện thể trạng tổng thể – ngủ ngon hơn, giảm mệt mỏi và vận động linh hoạt hơn.
4. Lời khuyên phòng ngừa và hỗ trợ tại nhà
• Giữ ấm cơ thể: Tránh để lạnh, ẩm lâu, đặc biệt là vùng khớp.
• Duy trì cân nặng hợp lý: Giảm tải trọng cho khớp.
• Tập luyện nhẹ mỗi ngày: Đi bộ, yoga, dưỡng sinh giúp khí huyết lưu thông.
• Chế độ ăn lành mạnh: Bổ sung canxi, omega-3, tránh thực phẩm nhiều đường và dầu mỡ.
• Kiểm soát tâm lý: Căng thẳng kéo dài làm tăng phản ứng viêm trong cơ thể.
Tôi vẫn nhớ một bệnh nhân nữ khoảng 52 tuổi, đến điều trị trong tình trạng khớp tay sưng cứng, không thể cầm đũa. Sau 3 tháng kết hợp thuốc Đông y và tập phục hồi, cô có thể tự nấu ăn và làm việc nhà bình thường. Câu chuyện ấy là minh chứng rằng, nếu kiên trì và hiểu đúng cơ chế bệnh, viêm khớp dạng thấp hoàn toàn có thể kiểm soát tốt.
5. Kết luận – Hành trình điều trị cần sự đồng hành
Phong thấp không chỉ là câu chuyện của khớp, mà là biểu hiện của sự mất cân bằng toàn thân. Dù lựa chọn Tây y hay Đông y, điều quan trọng là người bệnh cần kiên trì, theo sát bác sĩ và lắng nghe cơ thể.
Trong hơn 20 năm hành nghề, tôi nhận thấy điều trị thành công không đến từ một toa thuốc, mà từ sự đồng hành giữa thầy thuốc và người bệnh. Khi bạn chủ động thay đổi lối sống, kết hợp liệu pháp phù hợp, thì dù bệnh không thể khỏi hoàn toàn, cuộc sống vẫn có thể nhẹ nhàng, ít đau đớn và đầy năng lượng hơn.
Thông tin của Lương y Nguyễn Thành Danh
Tác giả: Lương y Nguyễn Thị Thành Danh là truyền nhân đời thứ 4 dòng họ Lương y Nguyễn Văn Thơm, chuyên gia Đông y tại Dược Bình Đông, giàu kinh nghiệm điều trị các bệnh lý xương khớp
Nguồn: Dược Bình Đông – Kiến thức sức khỏe từ Đông y
(*) Bản quyền bài viết thuộc về Dược Bình Đông. Khi chia sẻ, cần trích dẫn nguồn đầy đủ: “Tác giả: Lương y Nguyễn Thành Danh – Nguồn: Dược Bình Đông – Kiến thức sức khỏe từ Đông y”. Các bài viết trích nguồn không đầy đủ, ví dụ: “Theo Dược Bình Đông” hoặc tương tự, đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.Nguồn Tham khảo: Vinmec, Nhà thuốc Long Châu, Tâm Anh Hospital
Lương Y Nguyễn Thành Danh 